Η πρόληψη για τις λοιμώξεις που μεταδίδονται από διαβιβαστές , περιλαμβάνει μέτρα τόσο σε ατομικό και τοπικό, όσο και εθνικό επίπεδο. Όταν τα παθογόνα αποτελούν πρόβλημα για κάποιον πληθυσμό, θα πρέπει να παρθεί μια πολιτική απόφαση για την εφαρμογή ή μη, ενός προγράμματος μεγάλης κλίμακας. Αν η απόφαση είναι θετική, ένας σαφής καθορισμός στόχων είναι απαραίτητος για τον εύρυθμο σχεδιασμό του προγράμματος, όπως και η επιλογή των στρατηγικών, οι μέθοδοι για την εφαρμογή τους, η παρακολούθηση και αξιολόγηση των στόχων.
Ο σχεδιασμός για τον έλεγχο των νοσημάτων σε τοπικό επίπεδο θα πρέπει να περιλαμβάνεται στις μακροπρόθεσμες εθνικές στρατηγικές με την εφαρμογή, τόσο γενικών όσο και ειδικών μέτρων ελέγχου. Καθώς η διατομειακή συνεργασία είναι αναπόσπαστο κομμάτι ενός τοπικού σχεδιασμού, θα πρέπει να υπάρχει η συμμετοχή παρασιτολόγων, επιδημιολόγων καθώς και προσωπικού επιστημών υγείας και περιβάλλοντος. Η επιτυχία ενός ελέγχου για την πρόληψη των παρασίτων προϋποθέτει τον προσανατολισμό σε τέσσερις κατευθύνσεις:
- Την επάρκεια σε δημόσιες υπηρεσίες, όπως η υγιεινή, η αποχέτευση, η παροχή πόσιμου νερού – κλπ.
- Την αποτελεσματικότητα υπηρεσιών υγείας, όπως οργανωμένα, ειδικά διαγνωστικά εργαστήρια και η προμήθεια κατάλληλων φαρμάκων για θεραπεία.
- Την επιδημιολογική επιτήρηση και παρακολούθηση των δεδομένων από τις υγειονομικές υπηρεσίες που προέρχονται από έσω-νοσοκομειακά και έξω-νοσοκομειακά κρούσματα, για τον προσδιορισμό του μεγέθους του προβλήματος και της κατανομής των νοσημάτων.
- Τα επαρκή και διαρκή μέρα για τον έλεγχο ξενιστών-φορέων.
Η προφύλαξη από την έκθεση του ανθρώπου στα παθογόνα, μπορεί να γίνει με μέτρα:
- Ατομικά (τήρηση ατομικών κανόνων υγιεινής, καθαριότητας, κατανάλωση καλά ψημένων κρεάτων και ψαριών, αποφυγή κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων σε ενδημικές περιοχές, προφύλαξη από επαφή με ζώα και αρθρόποδα που είναι φορείς καθώς και με τα περιττώματά τους κλπ).
- Περιβαλλοντικά (καταπολέμηση αρθροπόδων, εντοπισμός και απομόνωση ζώων-φορέων, θεραπεία πόσιμου νερού, μηχανικός και βιολογικός καθαρισμός ύποπτων χώρων κλπ).
- Ιατρικά (έλεγχος του μεταγγιζόμενου αίματος και μοσχευμάτων κλπ) (Σιών Μ.Λ, 2000).
Σχετικά με την προφύλαξη μετά την έκθεση στη μόλυνση συγκεκριμένων παθογόνων υπάρχουν ορισμένες κατηγορίες ανθρώπων, όπου η χορήγηση χημειοθεραπείας προληπτικά θεωρείται καλή προσέγγιση. Πρόκειται για ανθρώπους για τους οποίους υπάρχουν λόγοι ισχυροί να θεωρείται ότι μολύνθηκαν ή για ανθρώπους με βεβαιότητα λοίμωξης. Τέτοιες κατηγορίες είναι οι ταξιδιώτες ή οι μετανάστες που προέρχονται από χώρες όπου ενδημούν παρασιτώσεις, ταξιδιώτες από περιοχές που ενδημεί η ελονοσία και έχουν δηχθεί από κουνούπι λίγες μόνο μέρες πριν από την επιστροφή τους καθώς και έγκυες γυναίκες, οι οποίες έχουν αποδεδειγμένα μολυνθεί από παράσιτα. Στην τελευταία περίπτωση, η θεραπεία των εγκύων αποτελεί προφύλαξη για το έμβρυο και αφορά κυρίως τις γυναίκες που πάσχουν από τοξοπλάσμωση και δευτερευόντως από ελονοσία.
Ο εμβολιασμός έχει σχεδόν εξαφανίσει πολλά από τα λοιμώδη νοσήματα στις ανεπτυγμένες χώρες. Δυστυχώς όμως δεν συμβαίνει το ίδιο με τα παρασιτικά νοσήματα, όπου παρά της προσπάθειες του Π.Ο.Υ, τα αποτελέσματα είναι φτωχά. Τα τελευταία χρόνια άρχισαν να φαίνονται κάποιες ελπίδες σχετικά με την ανάπτυξη εμβολίων εναντίων κάποιων παρασιτικών λοιμώξεων και συγκεκριμένα για την ελονοσία, τη λεϊσμανίαση και την αμοιβάδωση. Ο εμβολιασμός θα μπορούσε να συμβάλλει στην πρόληψη παρασιτικών νόσων με την παράλληλη εφαρμογή άλλων μέτρων, όπως ο έγκαιρος εντοπισμός και η θεραπεία των νοσούντων, η καταπολέμηση εντόμων και η πρόληψη των τσιμπημάτων από αυτά. Ωστόσο ο εμβολιαμός για την πρόληψη κάποιων ιών, όπως του κίτρινου πυρετού, παρέχει επαρκή προστασία για άτομα που πρόκειται να ταξιδέψουν σε ενδημικές χώρες.
Τα συχνά ταξίδια των κατοίκων ανεπτυγμένων χωρών στις ενδημικές από λοιμώξεις περιοχές, δημιούργησε ένα σημαντικό πρόβλημα με την «εισαγωγή» των λοιμώξεων αυτών στις χώρες προέλευσης των ταξιδιωτών. Υπολογίζεται περίπου ότι 30.000 Αμερικάνοι και Ευρωπαίοι προσβάλλονται ετησίως από ελονοσία οφειλόμενη κυρίως στη μόλυνση των ταξιδιωτών. Για τον λόγο αυτό υπάρχει επιτακτική ανάγκη προφύλαξής των ταξιδιωτών από παρασιτικές λοιμώξεις. Τα μέτρα προφύλαξης των ταξιδιωτών διακρίνονται στα ατομικά μέτρα προφύλαξης, που έχουν ειπωθεί παραπάνω και στη χημειοπροφύλαξη. Η τελευταία έχει γίνει αποδεκτή ειδικά για την ελονοσία για την οποία χρησιμοποιούνται ανθελονοσιακά φάρμακα.
πηγές:
- MOTT K.E, DEJEUX P., MONCAYO A., RANQUE P., AND RAADT P. 1990. Parasitic diseases and urban development. Geneva, Switzerland.
- WALLON M, LIOU C., GARNER P, PEYRON F. 1999. Congenital toxoplasmosis: systematic review of evidence of efficacy of treatment in pregnancy.
- WORLD HEALTH ORGANIZATION. 2005.International Travel & Health 2005.
- ΣΙΩΝ Μ.Λ, 2000. Η ΠΡΟΦΥΛΑΞΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΡΑΣΙΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ. ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ. Θεσσαλονίκη